Dział 1.
Planowanie budżetu i zarządzanie roczne
Co otrzymasz:
- Zaawansowaną procedurę budżetowania – krok po kroku, z uwzględnieniem zmian w źródłach dochodów JST (PIT, CIT, subwencja), etapów konsultacji z jednostkami, komisjami i organem wykonawczym
- Kalendarz budżetowy skarbnika na cały rok – szablon i praktyczny plan na cały rok z oznaczonymi terminami ustawowymi i dobrymi praktykami organizacyjnymi, etapami i obowiązkami (łącznie z aktualizacją WPF i projektami uchwał).
- Gotowe wzory dokumentów, w tym:
- zaawansowany formularz zapotrzebowania finansowego (bieżące/inwestycyjne + propozycje finansowania),
- projekt uchwały budżetowej,
- gotowe pismo do rady gminy z uzasadnieniem zmian w planie finansowym i skutkami finansowymi,
- zestawienie priorytetów wydatkowych – do rozmów z wójtem/burmistrzem/prezydentem.
- Tabelę klasyfikacyjną wydatków budżetowych – podręczny, zgodny z aktualnym stanem prawnym, skrócony wykaz działów i rozdziałów z typowymi pozycjami w JST, dzięki któremu szybciej przygotujesz załączniki do budżetu i unikniesz błędów formalnych.
- Procedurę zmian budżetowych w ciągu roku – opisany schemat działań z podziałem odpowiedzialności, wzory uchwał i przykładowy arkusz analizy skutków finansowych (do wykorzystania przy przesunięciach i zwiększeniach).
- Narzędzia do zarządzania funduszem sołeckim i obywatelskim – wzór decyzji o przyjęciu zadania do planu, szablon do ujęcia wydatku w budżecie, arkusz do monitoringu i rozliczenia (dla skarbników rozliczających zadania wynikające z inicjatyw lokalnych), elementy do sprawozdań,
- Zestaw narzędzi do planowania i zarządzania rezerwami budżetowymi – z instrukcją tworzenia rezerwy ogólnej i celowej, szablonem decyzji o uruchomieniu rezerwy oraz arkuszem monitorującym poziom wykorzystania środków rezerwowych w trakcie roku budżetowego.
Dział 2.
Wieloletnia Prognoza Finansowa (WPF)
Co otrzymasz:
- Kompletną procedurę tworzenia i aktualizacji WPF – krok po kroku, z podziałem na etapy analizy dochodów, wydatków bieżących, inwestycyjnych i obsługi zadłużenia.
- Gotowy schemat relacji między WPF a budżetem – pokazujący, jak logicznie i zgodnie z przepisami powiązać oba dokumenty w toku prac planistycznych i w trakcie roku budżetowego.
- Zestaw szablonów i narzędzi analitycznych, w tym:
- arkusz salda operacyjnego z symulacją zmian,
- przykładowy załącznik z danymi finansowymi – dochody, wydatki, wyniki operacyjne, zadłużenie,
- arkusz kalkulacyjny do budowania scenariuszy i wyliczania wskaźników.
- Instrukcję oceny wpływu zmian przepisów i sytuacji finansowej gminy na WPF – pomocną przy analizie skutków zmian w dochodach z PIT, CIT, subwencji oraz kosztach utrzymania JST.
- Gotowy zestaw wskaźników do monitorowania WPF – w tym wskaźniki nadwyżki operacyjnej, poziomu zadłużenia i zdolności inwestycyjnej, ułatwiające bieżącą analizę kondycji finansowej gminy.
- Listę najczęściej popełnianych błędów w konstruowaniu WPF – wraz z komentarzem i wskazówkami, jak ich unikać, szczególnie w zakresie zaniżania kosztów bieżących, przeszacowywania dochodów czy błędów w klasyfikacji zadłużenia.
- Szablon prezentacji WPF dla rady gminy – w czytelnej, tabelarycznej formie, pomocnej w przygotowaniu materiałów na sesję lub komisję budżetową.
- Narzędzia do zarządzania zadłużeniem JST – wzory dokumentów związanych z przygotowaniem kredytu lub emisji obligacji, arkusz kalkulacyjny do wyliczenia wskaźników zadłużenia oraz szablon harmonogramu spłat z podziałem na lata i źródła finansowania.
Dział 3.
Optymalizacja wydatków i zarządzanie kosztami
Co otrzymasz:
- Sprawdzoną w praktyce procedurę przeglądu wydatków budżetowych – z instrukcją, jak zaplanować i przeprowadzić analizę kosztów w JST, z uwzględnieniem jednostek organizacyjnych oraz kosztów własnych urzędu.
- Arkusze analityczne do identyfikacji obszarów nadmiernych wydatków – gotowe do uzupełnienia matryce oceny kosztów stałych, pomocne przy przygotowywaniu projektów oszczędnościowych i wniosków do budżetu.
- Protokół z przeglądu kosztów – gotowy wzór do wykorzystania przy corocznej analizie wykonania budżetu, w szczególności w kontekście planowania oszczędności i wydatków racjonalizacyjnych.
- Arkusze do analizy kosztów funkcjonowania jednostek organizacyjnych – w tym szkół, przedszkoli, OSP, świetlic i instytucji kultury, z podziałem na koszty stałe, osobowe i rzeczowe. Narzędzia pozwalają porównać koszty między jednostkami i zidentyfikować potencjalne źródła oszczędności.
- Opis procedury analizy kosztów wspólnych w urzędzie – w tym mediów, materiałów biurowych, usług zewnętrznych, z gotowymi arkuszami do oceny efektywności wykorzystania środków.
- Studium przypadków z innych gmin – konkretne przykłady wdrożonych rozwiązań optymalizacyjnych (np. centralizacja zakupów, dzielenie kosztów energii, ograniczenie kosztów transportu), które możesz przenieść do swojej JST.
Dział 4.
Sprawozdawczość budżetowa i kontrola
Co otrzymasz:
- Kompletną listę obowiązkowych sprawozdań budżetowych JST – z podziałem na miesięczne, kwartalne, półroczne i roczne oraz terminami ich przekazania do RIO i Ministerstwa Finansów. Wszystko w przejrzystej tabeli, dzięki której wiesz, co, kiedy i do kogo złożyć.
- Checklistę do przygotowania sprawozdania Rb – z kontrolnymi pytaniami, które pozwolą Ci wychwycić błędy przed wysyłką. Pomaga uniknąć korekt i uwag ze strony RIO.
- Zestawienie zmian w układzie sprawozdań budżetowych obowiązujących od 2025 r. – przygotowane na podstawie Rozporządzenia Ministra Finansów z 29 stycznia 2025 r. Znajdziesz tu interpretację, co faktycznie zmieniło się w praktyce (np. rozszerzenie zakresu danych, nowe kategorie dochodów i wydatków), oraz:
- zaktualizowane wzory sprawozdań,
- przykładowe wypełnienie wybranych załączników,
- tabelę porównawczą „było / jest” – co musisz zmienić w procedurach sprawozdawczych.
- Listę najczęstszych błędów w sprawozdawczości budżetowej JST – sporządzoną na podstawie zaleceń RIO i raportów pokontrolnych. Dla każdej pomyłki – wskazówka, jak jej uniknąć (np. błędna klasyfikacja dochodów własnych, niezgodność danych między Rb-27S i Rb-NDS, nieterminowość, nieprawidłowo zaokrąglone wartości).
- Procedurę przygotowania do kontroli RIO – krok po kroku. Dzięki niej otrzymasz sugestie i przykłady:
- jakie dokumenty trzeba zgromadzić i kiedy,
- jak zabezpieczyć się przed najczęstszymi pytaniami kontrolerów,
- jak odpowiedzieć na uwagi pokontrolne – wskazówki, jakich sformułowań użyć w komunikacji z RIO
- Pakiet narzędzi do raportowania funduszu sołeckiego i obywatelskiego – z instrukcją, jak ująć te środki w sprawozdaniach Rb, w WPF oraz przy tworzeniu uchwały budżetowej. W zestawie:
- wzór zestawienia wydatków z funduszu,
- formularz do monitorowania stanu realizacji zadań,
- przykład ujęcia w sprawozdaniu budżetowym (z komentarzem).
- Tabelę kontrolną do monitorowania wykonania budżetu w układzie kwartalnym i rocznym – gotowe narzędzie Excel do śledzenia realizacji planu dochodów i wydatków, kontrolowania zmian, oceny bieżącej kondycji finansowej JST i przygotowania danych do sprawozdań.
Dział 5.
Pozyskiwanie środków zewnętrznych z punktu widzenia skarbnika JST
Co otrzymasz:
- Instrukcję udziału skarbnika w procesie realizacji projektów dofinansowanych – z jasnym określeniem, co należy do Twoich obowiązków, a co powinno być w gestii koordynatora projektu czy działu funduszy. Dzięki temu unikniesz nieporozumień i przejmowania zadań, które nie są Twoje.
- Wzór arkusza do oceny możliwości zabezpieczenia wkładu własnego – pomocny przy wstępnej analizie wniosków o dofinansowanie. Ułatwia szybkie określenie, czy gmina ma realne możliwości sfinansowania udziału własnego oraz jakie konsekwencje będzie to miało dla budżetu i WPF.
- Zestaw narzędzi do kontroli zgodności planów finansowych jednostek organizacyjnych z projektem budżetu i budżetem JST – pozwalający zachować spójność między dokumentacją projektową a rzeczywistym planem finansowym gminy. W zestawie:
- wzór formularza do konsultacji budżetu projektu z działem finansowym,
- instrukcja tworzenia załączników do uchwały budżetowej obejmujących środki zewnętrzne,
- checklista do monitorowania zgodności wydatków projektowych z klasyfikacją budżetową.
- Szablon harmonogramu rzeczowo-finansowego z perspektywy skarbnika – ułatwiający kontrolę terminowości i płynności finansowej projektu, a także planowanie transz i płatności z budżetu JST.
- Dashboardy Excel do bieżącego monitorowania stanu wykorzystania środków zewnętrznych – w prostym układzie tabelarycznym i graficznym, z opcją śledzenia wydatków, wpływów, harmonogramu płatności i poziomu wykonania budżetu projektowego.
- Przykład analizy wpływu projektu dofinansowanego na WPF – w tym instrukcja, jak prawidłowo ująć nowe zadania inwestycyjne, rozłożyć wkład własny na lata i uwzględnić ewentualne źródła finansowania w prognozie długu.
